Inzicht

Het familiegesprek helpt families om open te communiceren over de situatie, de zorg gezamenlijk te organiseren en dit aan te laten sluiten bij de wensen en behoeften van de persoon met dementie.

"Dementie raakt de hele familie"

Wat:

Alle gespecialiseerde casemanagers dementie, die aangesloten zijn bij Netwerk Dementie Fryslân, zijn getraind in het voeren van familiegesprekken. Het familiegesprek is een gepland gesprek tussen de persoon met dementie, 1 of meer familieleden en een verpleegkundige/ casemanager dementie.  Deze interventie is erkend door Vilans als een bewezen effectieve interventie in de ouderenzorg. De 3-daagse training werd gegeven door het lectoraat Familiezorg van de Hanzehogeschool Groningen.

Waarom:

Als iemand in de familie de diagnose dementie krijgt, komt er veel op hen af. Niet alleen praktische zaken maar ook emoties en gevoelens. Hoe kun je als zorgprofessional families hierin begeleiden zodat ze emoties met elkaar delen en de situatie bespreken? Hoe zorg je ervoor dat de zorg gezamenlijk opgepakt wordt?

Om goede zorg voor mensen met dementie te waarborgen, is het belangrijk dat hun naasten het zo lang mogelijk volhouden én dat familie gezamenlijk verantwoordelijkheid neemt voor de zorg van hun familielid.

Hoe:

Tijdens het familiegesprek leer je de verschillende systemen in een familie kennen, vertelt gespecialiseerd casemanager dementie Marloes Nicolai van KwadrantGroep. “Je geeft tijdens het gesprek iedereen de ruimte om zijn/haar beleving en zorgen te benoemen. Hier sluit je bij aan. Wat speelt er? Dit is belangrijk om te weten, want zorgen doen ze samen. Je stelt gerichte vragen, vat samen en laat de familie samen de keuzes maken. Wat als…? Wat doet dit met je…? Wat is de grootste zorg op dit moment? Hoe is het netwerk om iemand heen? Het zijn vaak complexe en emotionele gesprekken, waarin ik mezelf open opstel. Dan krijg je ook openheid terug. Families geven vaak aan dat ze de gesprekken heel waardevol vinden, vooral omdat het gesprek plaatsvindt onder leiding van iemand die het in goede banen leidt door een duidelijke structuur.”

Resultaten:

De meerwaarde is overduidelijk. Casemanagers hebben hun gespreksvaardigheden vergroot en families worden eerder betrokken en voelen meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid. In het familiegesprek is ruimte voor ieders verhaal waardoor er begrip ontstaat voor de ander. Families worden ook breder in kaart gebracht.

Na het familiegesprek bespreken families de zorgsituatie meer met elkaar en hebben ze overzicht over wie wat doet. “Ze voelen zich ondersteund én ervaren de zorg voor de naaste met dementie als een gezamenlijke verantwoordelijkheid, als een gemeenschappelijk doel. De familie zet je in hun kracht en verbind je met elkaar. Als casemanager dementie geef je richting en sturing in het gesprek waarbij eigen regie en samenredzaamheid de prioriteit is.”

Effecten:

Er zijn effectstudies beschikbaar, zowel kwalitatief als kwantitatief. De interventie blijkt voor positieve effecten te zorgen op ervaren belasting en familie-functioneren. Daarnaast lijkt het erop dat de interventie ook leidt tot een afname van het aantal uren benodigde wijkverpleegkundige zorg.

Investering:

Door cofinanciering van Stichting De Friesland is het mogelijk gemaakt om alle casemanagers dementie de 3-daagse training aan te bieden. Om nieuwe casemanagers in de toekomst de training aan te bieden wordt financiering vanuit het dementienetwerk gereserveerd en wordt er samengewerkt met andere dementienetwerken.

Daarnaast wordt er jaarlijks een inspiratiesessie voor alle casemanagers dementie georganiseerd.

Lessons learned, kritische succes en faalfactoren, randvoorwaarden:

Kritische succesfactoren/Lessons learned

De succesfactor is dat één casemanager dementie onderzoek uitgevoerd heeft en een aantal aanbevelingen geformuleerd heeft. Vanuit het onderzoek bleek dat er bij de casemanagers dementie behoefte was aan een meer systematischere benadering en tools voor familiegesprekken. Door de trainingen aan te bieden nam het werkplezier van de casemanagers dementie toe omdat het de kern raakt van hun vak.

Eerst zou alleen een deel van de casemanagers dementie de 3-daagse training volgen. Vervolgens zouden de 5 aangewezen kennisdragers via het train-de-trainer principe hun collega’s training bieden. We kwamen erachter dat dit echter een te grote opgave zou zijn voor de kennisdragers en dat elke casemanager dementie de volledige 3 dagen training zou moeten ontvangen. Door hiervoor te kiezen is het gedachtegoed meer gaan leven in de teams en is dit essentieel geweest voor de implementatie.

Randvoorwaarden

Door cofinanciering van Stichting De Friesland is het mogelijk gemaakt om alle casemanagers dementie de 3-daagse training aan te bieden. Om nieuwe casemanagers in de toekomst de training aan te bieden wordt financiering vanuit het dementienetwerk gereserveerd en wordt er samengewerkt met andere dementienetwerken.

Voor de implementatie is het belangrijk om het thema onder de aandacht te blijven houden in de teams. Bijvoorbeeld doordat kennisdragers het thema actief op de agenda zetten tijdens teamoverleggen. Maar ook door jaarlijks een inspiratiesessie te organiseren.

Knelpunten

De knelpunten lagen voornamelijk in het kwalitatieve onderzoek dat tegelijkertijd uitgevoerd werd. Hierbij waren geluidsopnames nodig van de gevoerde familiegesprekken.

Ben je geïnteresseerd in dit initiatief? Dan ben je wellicht ook geïnteresseerd in dit filmpje over het familiegesprek: